Có những ấn tượng rất khó loại bỏ về giới tính, từ lúc các bé trai, bé gái mới chào đời ...
Thí dụ người ta hình dung những khác biệt giữa trai và gái đã được in sẵn trong não bộ. Đơn giản nhất là sự khẳng định bộ óc của phái nam nặng hơn bộ óc của phái nữ, cũng như bộ óc của chủ nhân đối với thợ thuyền hay người da trắng đối với người da màu …
Những phán quyết ấy đem lại một căn bản « khoa học » để người ta mạnh dạn phân chia những gì thuộc về « nam » và « nữ ». Người nam được gán cho sự mạnh mẽ, thông minh, năng động, hiệu quả, khả năng làm thay đổi thế giới quanh mình. Phái nữ thì « chỉ » có một loại trí tuệ thiên về trực giác, lắm xúc cảm, nhiều khuynh hướng quay vào nội tâm hơn là tác động vào thế giới bên ngoài.
Chính sách giáo dục cũng bị ảnh hưởng bởi những « phán quyết » ấy. Thí dụ người ta đặt vào tay bé trai quả bóng, và đưa cho bé gái con búp bê. Thật vậy, ngay từ những ngày đầu tiên màu sắc dành cho bé trai và bé gái đã hoàn toàn khác biệt : màu xanh, đối với màu hồng … Từ những phân chia ấy, trai và gái được uốn nắn trong những khuôn khổ đối nghịch, được điều kiện hóa để sẽ đón nhận những vai trò khác hẳn nhau trong xã hội. Các cô gái được hướng đến những ngành học thiên về văn chương chẳng hạn, với sác xuất thất nghiệp khi ra trường cao hơn các ngành khoa học, được dành cho các cậu con trai.
Từ khi trẻ em trai gái được học chung trường, chung lớp, các tập quán kỳ thị nam nữ bắt đầu bị lung lay. Rồi thống kê nhập cuộc, thí dụ cho biết tại Pháp, năm 1971, kết quả thi Tú Tài của các cô gái ngang hàng rồi không ngừng qua mặt kết quả của các cậu trai …
Các mô hình xã hội cũng như tôn giáo được tạo ra bởi đàn ông, cho quyền lợi và sự ưu thắng của họ, nên mặc dù khả năng càng ngày càng được chứng minh rõ ràng của phái nữ, phải còn rất lâu nữa các bà các cô mới hy vọng được một sự đối sử công bằng với phái nam. Đó là chưa kể tập quán « tấn công dưới thắt lưng » để hạ giá trị của phụ nữ, rất thịnh hành trong tập thể nam giới, mỗi khi đố kỵ với những người đàn bà nổi bật làm họ mang mặc cảm thua kém.
Nguyễn Hoài Vân
Theo Christian Baudelot và Roger Establet : « Quoi de neuf chez les filles ? », 140 trang, NXB Nathan.
